De eerste Barnard-dag => CLICK  HERE


Enkele vaak gestelde vragen:
-
Waar komt de naam 'Barnard' vandaan?
-
Is iedereen met de achternaam 'Barnard' eigenlijk familie van elkaar?
-
Zijn alle Nederlanders die 'Barnard' heten werkelijk familie?
-
Betekent een wapen dat een familie van adel is?
-
Wat betekent 'Bear and Forbear'?
-
Kwam de eerste 'Barnard' met de Hugenoten naar Nederland?
-
Stamt de familie 'Barnard' uit de Engelse stad 'Barnard Castle'?
-
Kwamen de voorouders van de beroemde hartchirurg Dr. Barnard uit Nederland?
-
Waar vind ik betere versies van de belangrijkste illustraties op deze site?



- Waar komt de naam 'Barnard' vandaan?

Eén van de mogelijke herkomsten van namen als 'Barnard', 'Bernard' en 'Bernhard' is de gemeenschappelijke bron van het Duitse 'Bär hart' en het Engelse 'Bear heart' wat zoveel zou kunnen betekenen als 'moedig als een beer' (te vergelijken met bijvoorbeeld 'Eberhardt' of 'Evert' wat 'moedig als een everzwijn' zou kunnen betekenen). De oorsponkelijke betekenis van de familienaam 'Barnard' was waarschijnlijk reeds lang vergeten toen de naam werd geherinterpreteerd en het familiewapen, waarin net als bij de wapenspreuk naar een beer wordt verwezen, werd getekend. Pas in de Napoleontische tijd (1799-1815) werden familienamen algemeen gebruikelijk op het Europeese vasteland. Voor die tijd verschilden de gebruiken van plaats tot plaats, van tijd tot tijd en vooral ook voor de verschillende sociale lagen van de bevolking. Daarnaast zorgde een wijdverspreid analfabetisme ervoor dat de spelling van zowel voor- als achternamen, die door het veelvuldig gebruik van patroniemen vaak hetzelfde waren, allerminst vaststond. Een naam als bijvoorbeeld 'Rembrandt Harmenszoon van Rijn' verwijst naar iemand met de naam Rembrandt, die de zoon is van Harmen en die afkomstig is van ergens nabij de Rijn. Daarbij werd 'Rembrandt' soms als 'Rembrand' geschreven, 'Harmenszoon' als 'Harmensz' en 'van Rijn' als 'van Rhijn'. Kinderen van Rembrandt heten dus Rembrandtszoon en misschien wel 'van Amsterdam' of 'Schilder' in plaats van 'van Rijn'. Samen met het ontbreken van een betrouwbare burgerlijke stand zorgt dit alles er voor dat het spoor van de huidige familie Barnard vooralsnog doodloopt in 1751, in Scheveningen. Er zijn in die tijd geen aanwijzingen voor een oorspong van de familie in Frankrijk, Duitsland of Groot-Britannië (terug).



- Is iedereen met de achternaam 'Barnard' eigenlijk familie van elkaar?

Net zo min als dat iedereen die 'Jansen' of 'Smit' heet familie is, zijn alle mensen die 'Barnard' heten familie van elkaar. Vooral in Groot-Britannië, en de voormalige Engelse koloniën (zoals de Verenigde Staten, Australië en Zuid-Afrika), is 'Barnard' een veel voorkomende achternaam. Verschillende personen moeten ooit, onafhankelijk van elkaar, die naam als achternaam zijn gaan gebruiken. In Nederland stammen alle mensen die 'Barnard' heten af van het echtpaar Barnard-Vogelenzang, dat in 1751 in het huwelijk trad te Scheveningen, en zijn dus familie van elkaar. Aangezien in die tijd geen burgelijke stand werd bijgehouden en familienamen minder belangrijk werden gevonden, en bovendien vaak van de ene op de andere generatie werden veranderd, loopt het spoor terug hier helaas dood. Dat de naam 'Barnard' ook voor die tijd als achternaam gebruikt werd blijkt uit het voorkomen van die naam in de kerkboeken van de Lutherse Gemeente te Delft en in de archieven van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Er zijn ook mensen in het buitenland die 'Barnard' heten en afstammen van personen die in Nederland geboren zijn. Zoals van Jacobus Christiaan Barnard (geboren 10 juli 1889), die in 1907 vanuit Nederland naar Australië immigreerde, of van Hendrik Cornelis Barnard (geboren 2 december 1926), die zich in 1952 in Zweden vestigde. Er zijn echter geen aanwijzingen voor een oorspong van de familie in Frankrijk, Duitsland of Groot-Britannië (terug).


- Zijn alle Nederlanders die 'Barnard' heten werkelijk familie?

Iedereen met de achternaam 'Barnard' die sinds 1815, toen de burgelijke stand werd ingevoerd, in Nederland is overleden blijkt familie van elkaar te zijn en af te stammen van het echtpaar Barnard-Vogelenzang dat in 1751 in het huwelijk trad te Scheveningen. De enige uitzondering was een jongen met een Nederlandse moeder en een Zuid-Afrikaanse vader die in 1985 op 19-jarige leeftijd in Den Haag overleed. Ook voor 1751 waren er in Nederland personen die de naam 'Barnard' als familienaam gebruikten, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de kerkboeken van de Lutherse Gemeente te Delft en de archieven van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Aangezien in die tijd geen burgelijke stand werd bijgehouden en familienamen minder belangrijk werden gevonden, en bovendien vaak van de ene op de andere generatie werden veranderd, is het vooralsnog onduidelijk wat de relatie is tussen deze personen en nu levende mensen die 'Barnard' heten. Er zijn ook mensen in het buitenland die 'Barnard' heten en afstammen van personen die in Nederland geboren zijn. Zoals van Jacobus Christiaan Barnard (geboren 10 juli 1889), die in 1907 vanuit Nederland naar Australië immigreerde, of van Hendrik Cornelis Barnard (geboren 2 december 1926), die zich in 1952 in Zweden vestigde. Er zijn echter geen aanwijzingen voor een oorspong van de familie in Frankrijk, Duitsland of Groot-Britannië (terug).


- Betekent een wapen dat een familie van adel is?

Aangezien het iedereen vrij staat een persoonlijk of familiewapen te gebruiken betekent het bestaan daarvan niet dat men van adel is. Sinds 1814 houdt in Nederland de Hoge Raad van Adel het zogenaamde 'Filiatieregister' bij waarin de huwelijken, de kinderen en het overlijden binnen de Nederlandse adel worden bijgeschreven. De naam 'Barnard' komt daarin niet voor. In Nederland verloor de adel zijn betekenis na de grondwetswijziging van 1848 en de Wet betreffende de Provinciale Staten van 1850. Sinds 1939 worden alleen nog leden van het Koninklijk Huis tot adeldom verheven, bij Koninklijk Besluit. Het wapen van de familie 'Barnard' is overigens een groene beer, verwijzend naar de herkomst van de naam, op een wit schild met een smal blauw schildhoofd. Het schild wordt gedekt door een kroon en gedragen door een witte eenhoorn en een zwarte griffioen. De wapenspreuk luidt 'Bear and Forbear', afgeleid van een oud Engels spreekwoord en een woordspeling op de Engelse woorden voor 'beer' en 'voorouder' (terug).



- Wat betekent 'Bear and Forbear'?

'Bear and Forbear' is afgeleid van het oude Engelse spreekwoord 'both bear and forbear' dat het beste te vertalen valt met 'zowel lijden als vermijden' (of 'zowel dragen en verdragen') maar ook als 'zowel beer als voorvader'. Helaas is er geen Nederlandse vertaling waarbij deze fraaie woordspeling behouden blijft. Dit is waarschijnlijk de reden dat de familie Barnard van Nederlandse afkomst een wapenspreuk in het Engels voert. De speuk wordt overigens toegeschreven aan de filosoof Epictetus (die leefde van ongeveer 50 tot 135 n.Chr.) als vertaling van zijn (Griekse) motto 'ANEXOU KAI ADEXOU'. Epictetus was de slaaf van de Romein Epaphroditus (zelf een bevrijde slaaf) die na zijn bevrijding een school op Stoïcijnse grondslag opende in het noord-westen van Griekenland. Zijn bekendste leerling was de Romein Flavius Arrianus (die leefde van ongeveer 85 tot 160 n.Chr.). Hij vatte later de lessen van zijn leermeester samen en werkte als geschiedkundige voor keizer Hadrianus. Als gevolg van een botbreuk in zijn jeugd of van rheumatiek was Epictetus op een pijnlijke manier gehandicapt hetgeen mogelijk zijn lijfspreuk verklaart (terug).



- Kwam de eerste 'Barnard' met de Hugenoten naar Nederland?

Daar zijn voorlopig geen aanwijzingen voor. De Hugenoten waren de Franse Calvinisten die rond de herroeping van het Edict van Nantes (uitgevaardigd door Henri IV in 1598 en herroepen door Louis XIV in 1685) hun vaderland moesten ontvluchten. Veel kwamen naar Nederland, vanwege de relatieve godsdienstvrijheid en het grote aantal Calvinisten, anderen zochten een veilig heenkomen in Zwitserland of Zuid-Afrika. Aangezien de geschiedenis van de nu levende familie 'Barnard' vooralsnog niet verder terug gaat dan 1751, zo'n zestig jaar nadat de Hugenoten naar Nederland kwamen, is niet met zekerheid te zeggen hoe deze zich verhouden. De naam 'Barnard' komt in Frankrijk echter weinig voor en het is daarnaast onwaarschijnlijk dat alle sporen van een Franse afkomst in zestig jaar verloren zouden zijn gegaan. Wel is het een feit dat de familie 'Barnard' overwegend protestant is, en zelfs veel predikanten en dominee's telt. Ook voor een oorspong in Groot-Britannië zijn geen aanwijzingen behalve dat de naam 'Barnard' daar veel voorkomt en dat er altijd relatief veel contacten met dat land geweest zijn. Vooral van 1585 tot 1587 toen Robert Dudley, graaf van Leicester, landvoogd van Nederland was en tussen 1688 en 1702 toen stadhouder Willem III tegelijkertijd koning van Groot-Britannië was. Ook vanuit het oosten, het huidige Duitsland, heeft altijd een contante stroom van handelaren, immigranten, vluchtelingen en gelukszoekers bestaan. Het lijkt echter het meest waarschijnlijk dat de voorouders van de familie 'Barnard' altijd in Nederland hebben gewoond (terug).


- Stamt de familie 'Barnard' uit de Engelse stad 'Barnard Castle'?

De provinciestad 'Barnard Castle' aan de rivier de Tees, nabij Newcastle in het noorden van Engeland, is genoemd naar Bernard de Baliol die hier in 1125 een (houten) kasteel bouwde. In het begin van de 17e eeuw verkreeg Sir Henry Vane de titel Lord Barnard alsmede het, inmiddels stenen, kasteel. Hij woonde echter liever in Raby Castle, in Northumbria, en verplaatste delen van het oorsponkelijke Barnard Castle daar naar toe, daarmee slechts een ruïne achterlatend. Naast 'Barnard Castle' zijn er nog meer plekken die, om verschillende redenen, 'Barnard' heten, vooral in Australië en Noord-Amerika. Er zijn echter geen aanwijzingen dat daar ooit een familie naar vernoemd is, vaak juist het tegendeel. Het is desondanks mogelijk dat de familie Barnard in Nederland oorspronkelijk uit Groot-Britannië afkomstig is. Bijvoorbeeld tussen 1585 en 1587 toen Robert Dudley, graaf van Leicester, landvoogd van Nederland was of tussen 1688 en 1702 toen stadhouder Willem III tegelijkertijd koning van Groot-Britannië was. Het feit dat de familie 'Barnard' overwegend protestant is, en zelfs veel predikanten en dominee's telt, wordt wel gezien als een aanwijzing dat de familie rond 1685 met de Hugenoten vanuit Frankrijk naar Nederland is getrokken. Het is echter onwaarschijnlijk dat alle andere sporen van een Franse afkomst verloren zouden zijn gegaan. Ook vanuit het oosten, het huidige Duitsland, heeft altijd een contante stroom van handelaren, immigranten, vluchtelingen en gelukszoekers bestaan. Het lijkt echter het meest waarschijnlijk dat de voorouders van de familie 'Barnard' altijd in Nederland hebben gewoond (terug).


- Kwamen de voorouders van de beroemde hartchirurg Dr. Barnard uit Nederland?

In 1652 stichtte de Nederlander Jan van Riebeeck, in opdracht van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, een verversingsstation bij de Zuid-Afrikaanse Kaap de Goede Hoop. Tot de overname van de Kaap de Goede Hoop door de Engelsen, in 1806, vestigden veel Nederlanders zich in het gebied. Daar kan iemand met de achternaam 'Barnard' bij geweest zijn, het is bekend dat er al voor 1751 personen met die naam in Nederland woonden en dat sommige van hen bij de Verenigde Oost-Indische Compagnie werkzaam waren, maar er zijn geen aanwijzingen dat dit ook werkelijk het geval is geweest. Na 1806 vestigden zich voornamelijk mensen uit Groot-Britannië in Zuid-Afrika. Christiaan Neethling Barnard stamt waarschijnlijk af van de soldaat Johannes Barnard die in 1708 vanuit Keulen (Duitsland) in Zuid-Afrika aankwam en die in 1710 trouwde met de uit Nederland afkomstige Sara Strand. Het is vooralsnog onduidelijk wat het verband is tussen Johannes Barnard, en zijn afstammelingen, en Izaak Barnard die in 1751 in Scheveningen trouwde met Johanna Vogelenzang, de voorouders van de huidige familie 'Barnard' in Nederland (terug).



Information in English

Barnards in Nederland

Meer Barnard-trivia

Het familiewapen

De stamboom

Home

Top



Afdrukvriendelijke versies van:

Onze symbolen (pdf)

Uit de archieven (pdf)

Ontmoet de stamvaders (pdf)

Familie in Australië (pdf)

Familie in Zweden (pdf)