OVER BEREN:

Behalve mannetjesvarkens en koala-beren zijn 'beren' natuurlijk in de eerste plaats zoogdieren behorend tot de grote groep van de carniforen (vleeseters). Binnen deze groep worden twee families onderscheiden: Ursidae (grote beren) en Procyonidae (kleine beren).

Tot de grote beren behoren de naamgevers Ursus arctos (bruine beer), U. americanus en U. maritimus, maar ook Helarctos malayanus, Melursus ursinus, Selenarctos thibethanus en Temarctos ornatus. De familie van de kleine beren wordt gevormd door de naamgevers Procyon lotor (wasbeer) en P. cancrivorus en daarnaast door Bassaricyon alleni, B. gabii, Bassariscus astutus, B. sumichrasti, Nasua nasua, N. narica, N. olivacea, en Potos flavus.

Bovenstaande beren zijn vrijwel allemaal roofdieren die hun diëet aanvullen met eieren, vruchten en wortels. Het zijn zoolgangers met krachtige, niet-intrekbare klauwen en een korte staart. Nauw verwant aan deze beren zijn de kleine panda (Ailurus fulgens) en de grote panda (Ailuropoda melanoleuca) die soms tot een aparte familie worden gerekend, als strikte vegetariërs, maar meestal worden ondergebracht bij respectivelijk de kleine en de grote beren. Koala-beren zijn geen beren maar buideldieren en zijn niet verwant aan bovengenoemde families en soorten. Zij komen alleen in Australië voor en leven van bepaalde soorten eucalyptus-bladeren. Hun naam is afgeleid van een maori-woord dan 'niet plassen' betekent en dat doen ze dan ook niet of nauwelijks. Opvallend is verder dat zij aan hun voorpoten twee duimen hebben.

Wie 'grote beer' zegt moet natuurlijk ook gelijk denken aan het bekende sterrenbeeld aan de noordelijke hemel (ook wel 'grote steelpan', 'ursus maior' of 'septem triones' genoemd) en de vlak daarbij staande 'kleine beer' (ursus minor).

De sterren van de grote beer dragen de namen die daaraan gegeven zijn door vroeg-middeleeuwse, Arabische astronomen. Van links naar rechts zijn dat: Alkaid, Mizar, Alioth, Megrez, Phecda, Merak en Dubhe. De denkbeeldige lijn tussen de laatste twee daarvan, tegenwoordig aangeduid als alpha- en beta-Ursus Majoris, wijst naar de bekendste ster aan de hemel: de poolster (Alroekaba, polaris) oftewel: alpha-Ursus Minoris.

Ondanks het feit dat beren wel, en leeuwen niet in Europa voorkomen heeft dat laatstgenoemde dier een veel belangrijkere plaats in de heraldiek en de banistiek weten te veroveren. Toch is de beer niet geheel genegeerd en komt voor op het wapenschild van Madrid, naast een draak, een fruitboom en een krans van eikenbladeren. Echt centraal staat een beer in het wapen van Berlijn en Bern, in de vlag van Appenzell en Californië en natuurlijk in het wapen van zowel de graven van Warwick als dat van de familie Barnard. Ook in het wapen van Groenland staat een beer, zij het vanzelfsprekend geen bruine beer maar een ijsbeer, zittend in een blauw veld.

Het meeste aandacht voor beren is er echter in de wereld van kinderboeken en speelgoed. Zo werd de eerste teddy-beer hoogst waarschijnlijk al in 1902 gemaakt de Duitse fabrikant Richard Steiff. Sindsdien zijn er miljoenen speelgoedberen gemaakt, verkocht en verzameld. Dit speelgoed is vernoemd naar de Amerikaanse president Theodore Roosevelt (Teddy's bear).

De meest bekende beren in de literatuur zijn Paddington (geschapen door M. Bond), Winnie the Pooh (door A.A. Milne), en Olivier B. Bommel (door Marten Toonder).
 

Naar de volgende pagina
Enkele veel gestelde vragen
Terug naar de Barnard WWW home-page